Co to są odpady niebezpieczne i dlaczego wymagają szczególnego traktowania?

Odpady wielomateriałowe, czyli baterie, farby, leki, środki czystości… to produkty, które są zaliczane do odpadów niebezpiecznych i wymagają szczególnego traktowania. To znaczy, że produkty w opakowaniachokreślane mianem niebezpiecznych odpadów to takie, które mogą być zagrożeniem dla zdrowia ludzi, zwierząt, a także dla środowiska.

W rzeczywistości odpady w opakowaniach wielomateriałowych to:

• lekarstwa;
• baterie i akumulatory;
• tonery i kartridże do drukarek;
• lampy zawierające rtęć;
• farby, lakiery, kleje i rozpuszczalniki;
• środki czystości;
• elektronika użytkowa i przemysłowa.

To powszechnie znane rodzaje odpadów niebezpiecznych, które muszą być składowane i utylizowane zgodnie z normami bezpieczeństwa obowiązującymi w UE. W przypadku przedsiębiorców bardzo ważna jest tutaj rejestracja BDO, czyli wpis do bazy danych o produktach i opakowaniach.

Czy wiesz, że…? Za brak uzyskania wpisu do Rejestru BDO i prowadzenie działalności niezgodnie z przepisami o gospodarce odpadami (także niebezpiecznymi) grozi kara administracyjna, której wysokość może sięgnąć nawet do 1 mln zł.

Rodzaje opakowań po środkach niebezpiecznych i chemicznych – co podlega recyklingowi?

Opakowania po chemikaliach mogą być przetwarzane, ale tylko wtedy, gdy spełniają określone normy bezpieczeństwa. Ważne jest ich odpowiednie opróżnienie, oznakowanie i czyszczenie zgodnie z przepisami ADR i CLP.

Do recyklingu kwalifikują się tylko wybrane materiały.

• Butelki i kanistry HDPE (polietylen wysokiej gęstości) – po dokładnym oczyszczeniu i neutralizacji resztek substancji mogą być ponownie przetwarzane; muszą mieć oznaczenie recyklingowe „2 HDPE”.
• Beczki i pojemniki metalowe – nadają się do recyklingu po usunięciu etykiet i pozostałości chemikaliów; podlegają normie PN-EN ISO 16106 dotyczącej bezpieczeństwa transportu substancji niebezpiecznych.
• Opakowania z tworzyw PP i PET – po odpowiednim oczyszczeniu można przekazać do zakładów recyklingu; wymagane oznaczenie „5 PP” lub „1 PET”.
• Szkło laboratoryjne i butelki chemiczne – jeśli nie były zanieczyszczone toksynami lub rozpuszczalnikami, trafiają do recyklingu szkła opakowaniowego.
• Metalowe puszki po aerozolach – po całkowitym opróżnieniu i usunięciu zaworu mogą być przetwarzane jako złom.

Do recyklingu trafiają tylko te opakowania, które nie zawierają resztek substancji niebezpiecznych. Prawidłowa segregacja takich odpadów pozwala nie tylko chronić środowisko, ale też uniknąć wysokich sankcji za nieprawidłowe postępowanie z odpadami chemicznymi.

Sprawdź też: Współpraca z organizacją odzysku – jak zrobić to efektywnie?

Segregacja i oznakowanie opakowań po środkach chemicznych – obowiązki przedsiębiorców

W działalności firm przemysłowo-produkcyjnych segregacja i oznakowanie opakowań po środkach chemicznych to podstawa. Właściwe oznaczenia i ewidencja odpadów pozwala uniknąć wysokich kar, a także ułatwia dbanie o bezpieczeństwo – zarówno pracowników, jak i otaczającego środowiska.

A więc Jak prowadzić ewidencję i oznaczać odpady?

1. Każdy odpad musi mieć przypisany kod zgodny z katalogiem odpadów (np. 15 01 10* – opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych).
2. Kod umieszcza się na etykiecie lub karcie ewidencyjnej, widocznie na pojemniku lub beczce.
3. W ewidencji elektronicznej należy zapisać datę wytworzenia odpadu, jego masę i miejsce przekazania.
4. Odpady magazynuje się w oznakowanych pojemnikach zabezpieczonych przed wyciekiem.
5. Dokumentację należy aktualizować każdorazowo po przekazaniu odpadu do odbiorcy posiadającego zezwolenie.

Ustawa o odpadach wskazuje na konkretne działania, które trzeba stosować w przypadku materiałów niebezpiecznych. Przykładowo: oleje silnikowe są klasyfikowane kodem 13 02 08* natomiast baterie zawierające rtęć 16 06 03*.

A jeśli chcesz dowiedzieć się czegoś więcej o gospodarce odpadami, możesz przejrzeć odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania. To przydatna dawka informacji, które pomogą Ci w dostosowaniu swojego przedsiębiorstwa do aktualnych przepisów i norm.

Recykling i utylizacja opakowań po środkach niebezpiecznych – jakie masz możliwości?

Część materiałów, takich jak metalowe beczki, plastikowe kanistry HDPE czy szklane butelki, można odzyskać po dokładnym oczyszczeniu i neutralizacji pozostałości chemicznych. Nadają się do ponownego przetworzenia w zakładach posiadających odpowiednie pozwolenia.

Z kolei opakowania, w których pozostały resztki toksycznych substancji, farb, rozpuszczalników czy olejów przemysłowych, muszą trafić do specjalistycznej utylizacji. Nie wolno ich wyrzucać do zwykłych pojemników. Takie odpady przekazuje się firmom zajmującym się odbiorem i neutralizacją odpadów niebezpiecznych – tylko one mogą zagwarantować bezpieczne unieszkodliwienie chemikaliów.

Odbiór opakowań po odpadach niebezpiecznych – kto się tym zajmuje?

Firmy odbierające opakowania po odpadach niebezpiecznych to specjalistyczne podmioty, które mają odpowiednie pozwolenia, sprzęt, transport ADR i wiedzę prawną. W praktyce musisz sprawdzić rządowy rejestr BDO – znajdziesz tam firmy uprawnione do odbioru odpadów niebezpiecznych.

Utylizacja opakowań po środkach chemicznych – błędy, które mogą Cię słono kosztować

Nieprawidłowa utylizacja opakowań po środkach chemicznych może skończyć się wysokimi karami i wstrzymaniem działalności.

• Wyrzucanie pustych opakowań do odpadów komunalnych – grozi mandatem do 5 000 zł i sankcjami administracyjnymi.
• Brak wpisu w ewidencji BDO – skutkuje karą do 1 mln zł i kontrolą WIOŚ.
• Nieczyszczenie opakowań przed przekazaniem do recyklingu – zanieczyszcza odpady i eliminuje je z odzysku.
• Przekazywanie odpadów firmom bez zezwolenia – może skończyć się odpowiedzialnością karną i cofnięciem pozwolenia na działalność.
• Nieoznaczanie opakowań kodami odpadów – utrudnia transport i grozi odmową przyjęcia przez odbiorcę.

Każdy z tych błędów to nie tylko strata pieniędzy, ale i ryzyko dla środowiska. Dlatego warto współpracować wyłącznie z certyfikowanym odbiorcą odpadów niebezpiecznych.

Dobre praktyki w gospodarce opakowaniami po substancjach niebezpiecznych

Gdy już wiesz, co to jest opakowanie wielomateriałowe, możesz wdrożyć w firmie działania, zoptymalizować procesy i nawiązać współpracę z rzetelnymi firmami, które zajmą się odbiorem opakowań wielomateriałowych, z których da się odzyskać niektóre surowce, a inne trzeba poddać dalszej utylizacji.

Ciekawostka! Coraz częściej stosuje się czyszczenie opakowań metodą mycia obrotowego i neutralizacji chemicznej. To pozwala odzyskać nawet 80% surowca HDPE. W 2025 roku mają też wejść w życie zaostrzone normy dla recyklerów, które zobowiążą ich do raportowania efektywności odzysku i emisji CO₂ z każdego procesu.

Podsumowując, recykling i utylizacja opakowań po środkach chemicznych to dziś nie tylko obowiązek, ale też element strategii zrównoważonego rozwoju firm. Nowe wytyczne Ministerstwa Klimatu i Środowiska wskazują na konieczność pełnej identyfikowalności odpadów – od momentu ich powstania po przekazanie do recyklingu lub unieszkodliwienia.

Źródła:

1. https://bdo.mos.gov.pl/zasady-rejestracji/
2. https://bdo.mos.gov.pl/
3. https://bdo.mos.gov.pl/news/nowe-rozporzadzenie-ministra-klimatu-i-srodowiska-w-sprawie-rodzajow-i-ilosci-odpadow-dla-ktorych-nie-ma-obowiazku-prowadzenia-ewidencji-odpadow/
4. https://www.gov.pl/web/gios/wyszukiwanie-odbiorcow-odpadow