Rozporządzenie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, przyjęte pod koniec 2024 roku już niebawem zacznie obowiązywać. To odpowiedni moment na to, by przygotować swój biznes do zmian regulacyjnych, które nie tylko wpłyną na efektywność zarządzania odpadami, ale przede wszystkim przyczynią się do zmniejszenia plastiku i innych tworzyw sztucznych w obiegu. Sprawdźmy, jak nowe przepisy wpłyną na sprzedawców i na co zwrócić szczególną uwagę w obszarze PPWR.

PPWR i dyrektywa plastikowa – co się zmienia?

Zacznijmy od nieco szerszego kontekstu omawiającego istotę dyrektywy plastikowej i PPWR. Packaging and Packaging Waste Regulation to bezwzględnie jedna z istotniejszych zmian, która stanowi integralny element długoterminowej strategii Zielonego Ładu. Cel PPWR? Redukcja wpływu opakowań i odpadów opakowaniowych na środowisko. Rozporządzenie przyjęte na szczeblu europejskim wpłynie także na ujednolicenie przepisów związanych z zarządzaniem odpadami w całej Unii Europejskiej.

Efektywnie, PPWR zapewni zmiany w wielu obszarach, wśród których najważniejsze to:

• Obowiązek stosowania materiałów z recyklingu i ponownego użycia opakowań;
• Dostosowanie wielkości opakowań do produktu
• Modyfikacje w zakresie zrównoważonego projektowania opakowań
• Nowe wymogi związane z projektowaniem etykiet produktowych.

Przyjrzymy się w nieco bardziej szczegółowy sposób tym zmianom i działaniom, które powinien wykonać każdy przedsiębiorca przed wejściem regulacji w życie.

Opłaty związane z opakowaniami – jakie obowiązki czekają sprzedawców?

PPWR będzie się wiązać z rozszerzeniem zasad kaucyjnych oraz obowiązkowych opłat za reklamówki. Skupmy się jednak na pierwszym temacie. System kaucyjny, wchodzący w życie od 1 października 2025 roku nakłada obowiązek uczestnictwa w nowych zasadach znacznie większej liczbie podmiotów, niż dotychczas. Obowiązek zbierania opakowań (o których zaraz opowiemy) jest nałożony na wszystkie sklepy o powierzchni powyżej 200 metrów kwadratowych. Reszta podmiotów może dobrowolnie przystąpić do programu. Zgodnie z zasadami kaucja będzie pobierana za napoje w opakowaniach, które posiadają stosowny logotyp. Wartość kaucji jest następująca:

• Jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów – 0,50 zł;
• Metalowe puszki o pojemności do 1 litra – 0.50 zł;
• Szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra – 1 zł.

Kaucję nałożoną na produkty można odebrać przy zwrocie opakowania. Dodatkowo, PPRW nakłada także obowiązkową opłatę za zakup jednorazowej reklamówki zakupowej. Tak zwana opłata recyklingowa wynosi 20 groszy plus VAT i przedsiębiorcy są zobowiązani do wpłaty sumy zgromadzonej opłaty recyklingowej do budżetu państwa zgodnie z zasadami znanymi z wcześniejszych lat.

Kaucję za opakowania – ile kosztuje kaucja za butelkę po piwie?

System kaucyjny dotychczas funkcjonował głównie w obszarze butelek wielorazowych po piwie. Kaucja była doliczana do rachunku i klient, chcąc zwrócić butelkę, bardzo często był zobowiązany do okazania rachunku potwierdzającego dokonanie zakupu w tym samym sklepie. Począwszy od 1 października 2025 roku, wymóg ten zostaje zniesiony, a klient może oddać pustą, wielorazową, szklaną butelkę po piwie lub innym napoju w każdym sklepie, który przystąpił do programu kaucyjnego (obowiązkowo każdy sklep o powierzchni ponad 200m²). Dodatkowo każda gmina ma za zadanie zainstalować przynajmniej jeden automat lub punkt zbiórki, który umożliwia odzyskanie kaucji.

Ile kosztuje kaucja za butelkę po piwie? Jest to najwyższa stawka, wynosząca 1 złoty. Ustawa PPWR ma za zadanie zmobilizować Polaków do bardziej świadomego gospodarowania odpadami wielorazowymi. System zakłada możliwość zaoszczędzenia znacznych środków finansowych.

Ewidencja opakowań – nowe wymogi i obowiązki sprawozdawcze

Jednym z istotniejszych punktów wdrożenia PPRW jest ujednolicenie oznaczeń na etykietach związanych z gospodarowaniem odpadami. Dotychczas producenci mieli relatywnie dużą dowolność w zakresie wyboru symboli i sposobu, w jaki informują konsumenta o składzie opakowania lub możliwości recyklingu butelki. Ta różnorodność mogła wprowadzać konsumentów w błąd, a w skrajnych przypadkach producenci mogli zawierać nieprawdziwe informacje o potencjale recyklingowym swoich opakowań.

PPWR nakłada obowiązek ujednolicenia tych oznaczeń na terenie Unii Europejskiej. Dzięki temu nowy, przejrzysty system etykietowania zapewni jasną informację na temat sposobu utylizacji takich odpadów. Samo opakowanie i sposób jego produkcji również musi zostać dostosowany do nowych wymogów. Producenci stają przed koniecznością dokładnego przeanalizowania cyklu życia opakowania i udokumentowania sposobu, w jaki opakowanie jest stworzone, a także jaki udział w produkcji biorą opakowania już przetworzone. PPWR to zatem większa odpowiedzialność dla producentów. Każde zaprojektowane opakowanie musi być zarejestrowane i zaewidencjonowane, co może z jednej strony wymusić optymalizację łańcucha dostaw na producentach, z drugiej jednak strony dla środowiska będzie to realna zmiana na lepsze.

Torby recyklingowe i inne ekologiczne rozwiązania – trend, który zmienia rynek

PPWR to rozwiązanie wielu problemów związanych z nadmiernych użytkowaniem jednorazowych produktów, które w praktyce zaraz po użyciu lądują w koszu na śmieci, a czas ich rozkładu idzie w setki lat. Dostosowanie się do nowych zasad, takich jak:

• Zakaz stosowania niektórych formatów opakowań jednorazowych;
• Ograniczenie wolnej przestrzeni w paczkach produktowych;
• Zwiększenie zawartości minimalnego recyklatu;

stanowią naturalną kontynuację trendów, które na dobre zmienią rynek. I choć pozytywne zmiany są widoczne coraz bardziej, chociażby w kontekście ekologicznych toreb recyklingowych, to jednak dopiero uregulowanie tego prawem i znaczące zmiany w zarządzaniu gospodarką opakowaniową może przyczynić się do realizacji ambitnych planów, jakie na każde państwo członkowskie nakłada ustawa o plastiku i Zielony Ład.

Nowe wyzwania dla sprzedawców e-commerce w świetle ustawy o plastiku

Ustawa o plastiku, pozornie związana z branżami oferującymi swoje produkty i usługi w modelu stacjonarnym, dotyka także e-commerce. Każdego dnia miliony paczek wędruje po Polsce, a zdecydowana większość z nich zapakowana jest w sposób daleko odbiegający od standardów mających na celu zmniejszenie liczby odpadów.

Wraz z wejściem regulacji w życie właściciele biznesów e-commerce będą musieli dostosować opakowania do nowych przepisów, co w wielu przypadkach związane jest z całkowitym przeprojektowanie rozwiązania. Większość przedsiębiorców będzie jednak musiała dokonać zmian w zakresie strategii logistycznej. Mowa tu między innymi o sposobie pakowania i wielkości opakowań, w jakich produkty są wysyłane do klienta.

Z jednej strony jest to dodatkowa inwestycja dla biznesu. Konieczność wyboru nowych materiałów do pakowania, koszty nowego projektu opakowania i być może renegocjacja umów z firmami kurierskimi. Z drugiej strony warto spojrzeć na pozytywy. Nowe regulacje mogą przyczynić się do ocieplenia wizerunku firmy jako tej, która dba o środowisko i stara się wykazać odpowiednią transparentnością w zakresie dostarczania produktów w opakowaniach z recyklingu.

Skutki nieprzestrzegania przepisów – ryzyka i sankcje dla przedsiębiorców

PPWR to szereg nowych wymogów nakładanych na firmy tworzące, dystrybuujące i sprzedające opakowania plastikowe i nie tylko. Nie dziwi więc fakt, że znajdą się z pewnością podmioty lekceważące nowe wymogi. Czy jest to opłacalne? W żadnym wypadku. Co do zasady, egzekucja przepisów PPWR leży w obowiązku każdego kraju osobno, jednak wytyczne zakładają stworzenie systemu kar, które skutecznie odstraszą od takich praktyk.

Brak spełniania standardów, błędnie przygotowana dokumentacja związana z projektem nowego opakowania, przekraczanie norm powierzchni opakowania przypadającego na znacznie mniejszy produkt i tworzenie opakowań z mniejszym udziałem recyklatów mogą skutkować sankcjami finansowymi, a nawet wycofaniem produktu z obiegu handlowego. Nie ulega wątpliwości, że będziemy również świadkami wprowadzenia efektywnego systemu monitorowania, który pozwoli na szybkie identyfikowanie incydentów i podmiotów, które celowo nie stosują się do przepisów PPWR.

Podsumowanie: jak przygotować się na nowe regulacje PPWR?

Nowe regulacje PPWR stanowią istotny punkt, mający na celu zwiększenie efektywności obiegu zamkniętego. Z jednej strony wyśrubowane wymogi mogą wystraszyć przedsiębiorców, z drugiej pakiet zmian ma potencjał do bycia przysłowiowym „game changerem” w walce z kryzysem klimatycznym. PPWR to nie tylko wzrost wykorzystania recyklingu i ograniczenie liczby odpadów w gospodarce, ale także łatwiejszy dla konsumenta system oznaczeń.

W jaki sposób przygotować się na wdrożenie nowych regulacji w przedsiębiorstwie? Nie ulega wątpliwości, że jest ich dużo. Okres transformacji warto poświęcić na konsultację, pogłębianie wiedzy, a także rozważenie wsparcia profesjonalistów, którzy zapewnią jeszcze wyższą efektywność wdrożenia nowych procedur. Dzięki temu nie tylko nasza firma spełni prawne wymogi, ale będzie także bardziej atrakcyjna dla klientów i inwestorów.